Bên cạnh phúc lợi tiền mặt thì các loại phúc lợi phi tiền mặt (các loại thưởng bằng hình thức khác như: Các phúc lợi chăm sóc sức khỏe, cơ hội đào tạo, cơ hội làm việc từ xa,….) đang được nhiều công ty lớn nhỏ áp dụng trong chế độ đãi ngộ nhân viên nhằm thu hút lực lượng lao động và nhân tài chất lượng. Trong đó, cổ phiếu ESOP có lẽ là khá mới nhưng được quan tâm nhiều hơn cả, đặc biệt là với các công ty khởi nghiệp.

Trong bài viết ngày hôm nay, chúng ta sẽ đi tìm hiểu về cổ phiếu ESOP là gì và các thông tin xoay quanh nó.

Cổ phiếu ESOP là gì?

Cổ phiếu ESOP (Viết tắt của từ tiếng anh: Employee Stock Ownership Plan) là kế hoạch phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho nhân viên trong doanh nghiệp. Cổ phiếu ESOP thường được phát hành với giá ưu đãi kèm một số điều kiện.

Ví dụ: Techcombank phát hành hơn 6 triệu cổ phiếu, trong đó có 705.367 cổ phiếu phát hành cho nhân viên nước ngoài và hơn 5,3 triệu cổ phiếu phát hành cho nhân viên công ty tại Việt Nam. Tỷ lệ cổ phiếu phát hành/tổng cổ phiếu đang lưu hành là 0,1714%. Giá phát hành là 10.000 đồng/cp. Cổ phiếu ESOP bị hạn chế chuyển nhượng trong 1 năm.

Cổ phiếu Esop giúp các doanh nghiệp giữ chân nhân viên

Cổ phiếu ESOP được chia cho nhân viên và có thể sẽ được giữ trong quỹ ủy thác ESOP cho đến khi nhân viên đó rời công ty/nghỉ việc nghỉ việc. Các cổ phiếu sau đó sẽ được bán đi. 

Ví dụ về cổ phiếu Esop:

Một nhân viên đã làm việc tại một công ty công nghệ lớn trong vòng 5 năm. Theo kế hoạch sở hữu cổ phiếu ESOP cho nhân viên của công ty, nhân viên này có quyền sở hữu 20 cổ phiếu sau năm đầu tiên và tổng cộng lên tới 100 cổ phiếu sau 5 năm. Khi nhân viên đó rời công ty sẽ nhận được giá trị cổ phần bằng tiền mặt hoặc tiền chuyển khoản. Kế hoạch sở hữu cổ phiếu có thể bao gồm quyền chọn mua cổ phiếu, quyền tăng giá cổ phiếu, cổ phiếu bị hạn chế và những quyền khác.

Mục đích phát hành cổ phiếu Esop

Cổ phiếu esop được công ty phát hành dành riêng cho đối tượng cụ thể: Nhân viên lâu năm đã có nhiều cống hiến với doanh nghiệp. Mục tiêu phát hành loại cổ phiếu này nhằm tạo ra sự gắn kết của người lao động với công ty. Người lao động sẽ cảm thấy họ được trân trọng và có nhiều quyền lợi hơn từ đó mà sẽ có những đóng góp và sự gắn bó hơn với doanh nghiệp. Đây được coi là một chính sách cho phép nhân viên sở hữu một phần tài sản của doanh nghiệp, từ đó thể hiện trách nhiệm với vị trí và công việc gắn bó.

Cổ phiếu Esop có thể coi là giải pháp thay thế cho tiền mặt hoặc quà tặng hiện vật mà lại đem đến nhiều ý nghĩa hơn. Nhân viên giữ cổ phiếu Esop sẽ được hưởng các lợi ích từ hoạt động kinh doanh của công ty. Họ sẽ được nhận cổ tức và lợi nhuận từ giá cổ phiếu hiện hành.

Loại cổ phiếu này cũng tạo thêm nguồn vốn mới cho các doanh nghiệp. Giải pháp tăng vốn điều lệ, tạo ra dòng tiền để xoay vòng vốn phục vụ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. 

Lợi ích của từ việc sở hữu cổ phiếu Esop

Quyền lợi về thuế cho người sở hữu cổ phiếu Esop 

Một trong những lợi ích của việc sở hữu cổ phần Esop là phần thuế mà nhân viên được hưởng.  Người sở hữu cổ phiếu Esop không phải trả thuế đối với các khoản đóng góp cho Esop. Bạn chỉ bị đánh thuế khi nhận được lợi ích được chia từ Esop khi nghỉ việc hoặc nghỉ hưu. Bất kỳ khoản lợi nhuận nào mà được tích lũy theo thời gian đều bị đánh thuế là lợi nhuận vốn. Nếu chọn nhận các khoản phân chia tiền mặt trước tuổi nghỉ hưu quy định, các khoản lợi ích bạn nhận được này sẽ bị phạt 10%.

Sự gắn bó của nhân viên cao hơn

Các doanh nghiệp có Esop tại chỗ có xu hướng nhận thấy sự gắn bó của nhân viên cao hơn. Nó cải thiện nhận thức của nhân viên vì họ có cơ hội tác động đến các quyết định về dịch vụ, sản phẩm. Người lao động có thể nhìn thấy bức tranh to lớn hơn về tầm nhìn và kế hoạch dài lâu của công ty trong tương lai. Esop cũng làm tăng lòng tin và mức độ trung thành của nhân viên đối với doanh nghiệp.

Kết quả tích cực cho doanh nghiệp

Cổ phiếu Esop không chỉ mang lại phúc lợi tốt cho nhân viên mà còn mang lại kết quả khả quan cho phía doanh nghiệp. Theo Nghiên cứu so sánh Esop quốc gia do Đại học Rutgers thực hiện, việc áp dụng Esop vào trong doanh nghiệp đã tạo ra tác động tích cực tới các chỉ số như: Việc làm hàng năm tăng, doanh số hàng năm tăng 2,4% và khả năng sống sót và tồn tại của doanh nghiệp tăng. Hiệu suất tổ chức được cải thiện làm tăng giá cổ phiếu của doanh nghiệp. 

Nhiều tác động tích cực mà cổ phiếu Esop mang lại cho cả nhân viên và doanh nghiệp phát hành

Hạn chế của ESOP

Nguy cơ về trường hợp xấu

Nhân viên là thành viên của Esop tập trung tiền tiết kiệm hưu trí của họ vào một công ty duy nhất. Sự thiếu đa dạng hóa này đi ngược lại nguyên tắc của lý thuyết đầu tư khuyên các nhà đầu tư nên đầu tư đa dạng lĩnh vực và các công ty. Trường hợp doanh nghiệp sụp đổ, nhân viên sẽ phải đối mặt với nguy cơ mất cả phần thu nhập vốn dĩ được hưởng và toàn bộ số tiền tiết kiệm nghỉ hưu của họ. Ví dụ như công ty Enron và WorldCom sụp đổ, nơi các nhân viên mất hầu hết số tiền tiết kiệm khi nghỉ hưu.

Giảm quyền lợi nhân viên mới

Những nhân viên lâu năm được quyền mua và được hưởng lợi từ việc liên tục đóng góp vào kế hoạch, mang lại cho họ quyền biểu quyết cao hơn. Tuy nhiên, điều này lại không được áp dụng đối với nhân viên mới, ngay cả trong những công ty ổn định, có thể không tích lũy được nhiều tiền như những nhân viên lâu năm. 

Pha loãng

Khi quyền sở hữu cổ phiếu Esop bị suy yếu, có nghĩa là nó làm giảm tỷ lệ sở hữu mà mỗi cổ phiếu mà người nhân viên đang nắm giữ. Khi có nhiều nhân viên nắm giữ cổ phiếu Esop và được chia cổ phần vào tài khoản. Điều này sẽ làm giảm tỷ lệ phần trăm tổng thể của cổ phần mà các thành viên khác nắm giữ trong kế hoạch. Việc pha loãng cũng ảnh hưởng đến quyền biểu quyết, vì những nhân viên có quyền biểu quyết cao, do số lượng cổ phiếu của họ nhiều hơn, cuối cùng sẽ bị giảm quyền biểu quyết sau khi thành viên mới được kết nạp. 

Nhân viên khi sở hữu cổ phiếu Esop có được chia cổ tức không?

Khi nhân viên được quyền nắm giữ cổ phiếu Esop do doanh nghiệp phát hành sẽ đồng thời được coi là một cổ đông của công ty. Theo đó, một trong những quyền lợi của cổ đông được pháp luật quy định là nhận cổ tức theo quyết định của Đại hội đồng cổ đông. Do đó, nhân viên khi sở hữu cổ phiếu Esop thì cũng được chia cổ tức theo quy định.

Có nên đầu tư mua cổ phiếu esop không?

Cổ phiếu Esop được các công ty đại chúng phát hành, có giá trị tương đương với các cổ phiếu khác đang hiện hành trên thị trường. Nhiều người đang có ý định đầu tư đang phân vân có nên mua cổ phiếu Esop hay không?

Câu trả lời là: Dựa vào đặc điểm của loại cổ phiếu này là được lên kế hoạch từ trước. Nó sẽ được công bố phát hành khi các nhân viên trong công ty đạt điều kiện được mua Esop và đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp lý. Nhân viên sẽ được quyền mua trực tiếp cổ phiếu Esop từ công ty mình phát hành, với mức giá ưu đãi.

Tùy theo quy định và điều kiện của từng công ty, mà sẽ chia thành cổ phiếu Esop theo dạng tự do chuyển nhượng hay hạn chế một số quyền. Vì vậy mà nếu không phải là thành viên của công ty và không đủ điều kiện mua lại cổ phiếu này thì đây sẽ không phải kênh đầu tư lý tưởng dành cho bạn. 

Theo các quy định của doanh nghiệp phát hành, thông thường cổ phiếu esop cũng sẽ không được phát hành ra bên ngoài và sẽ chỉ được chuyển nhượng trong nội bộ doanh nghiệp.

Theo quy định của pháp luật thì kể từ ngày kết thúc đợt phát hành, cổ phiếu Esop bị hạn chế chuyển nhượng tối thiểu 1 năm. Sau khi hết thời gian này, cổ phiếu Esop có quyền tự do chuyển nhượng. Pháp luật không hạn chế đối tượng được nhận chuyển nhượng cổ phiếu Esop nhưng phải đảm bảo tỷ lệ sở hữu tại doanh nghiệp của các nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 50% hoặc một tỷ lệ khác mà điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định.

Với các nhà đầu tư bên ngoài, cổ phiếu Esop không phải kênh đầu tư lý tưởng

Điều kiện khi phát hành cổ phiếu Esop

Esop được tạo ra khi cổ phiếu của doanh nghiệp được bán cho một người được ủy thác Esop thông qua một quy trình thương lượng, không chỉ xem xét giá trị thị trường hợp lý đã thỏa thuận từ trước đó, mà doanh nghiệp còn cần xem xét các điều khoản giao dịch có liên quan khác như: Kế hoạch hoạt động, tài chính, mức lợi ích của cổ phiếu Esop, thành phần hội đồng quản trị và các thỏa thuận về các vấn đề khác. 

Cổ phiếu Esop cho phép cổ đông bán, chủ sở hữu công ty quyết định số lượng sẽ bán và thời gian chuyển đổi quyền sở hữu. Nhiều trường hợp, ban đầu người sở hữu sẽ bán một phần lãi tối thiểu, sau đó hoàn tất giao dịch giai đoạn hai vào một ngày sau đó. Thời gian bán hàng hoàn toàn do cổ đông bán quyết định. Thông thường, những lợi ích của Esop quá hấp dẫn để từ bỏ, bán hoặc chuyển nhượng.

Trong nhiều trường hợp, một cố vấn được thuê để đại diện cho (các) người bán nhằm mục đích quản lý các khâu bán hàng từ đầu đến cuối và tạo điều kiện thuận lợi cho việc bán thành công. Cố vấn trước tiên sẽ thực hiện một nghiên cứu ban đầu bao gồm phân công mô hình hóa để đánh giá liệu loại cổ phiếu Esop của doanh nghiệp này có khả thi hay không. Sau khi xác định được tính khả thi và quyết định mua, cố vấn có thể hỗ trợ tạo điều kiện huy động vốn cho giao dịch, tái cơ cấu tổ chức, thiết kế kế hoạch và đàm phán với nhóm các nguồn vốn và ủy thác

Có nhiều lý do khiến nhân viên của một doanh nghiệp được quyền sở hữu cổ phiếu như vậy. Khả năng với các công ty thành lập chưa lâu hoặc mới thành lập, hoặc những công ty không có nhiều khả năng trả lương cao cho nhân viên nhưng sẽ sẵn sàng tạo thêm lợi ích cho nhân viên bằng việc phân quyền chọn mua cổ phiếu Esop của chính công ty mình. 

Trong những trường hợp này, nhân viên được lựa chọn cổ phiếu như một phần thưởng. Hơn nữa, trong một số trường hợp, nhân viên được cung cấp các quyền chọn mua cổ phiếu mà họ có thể thực hiện quyền mua vào ngày nào đó trong tương lai, để đảm bảo sự gắn bó lâu dài của nhân viên. Vì vậy, ngoài việc thưởng cho nhân viên bằng tiền mặt, cổ phiếu Essop còn giúp tạo ra cảm xúc tốt đẹp, giúp họ cảm thấy được trân trọng và muốn cống hiến nhiều hơn.

Trên đây là những nội dung cung cấp cho bạn thông tin về cổ phiếu Esop. Trong trường hợp cần hỗ trợ vay vốn nhanh chóng, bạn có thể tìm tới đơn vị F88 - Với hơn 10 năm kinh nghiệm hoạt động trên thị trường vay tiền nhanh nhé! Tham khảo thêm website: https://f88.vn/