Bát nháo mặt bằng lãi suất cầm đồ

Cầm đồ là giải pháp tài chính vi mô phù hợp với nhiều người nhưng có một thực tế là chỉ khi không thể vay được ở đâu nữa, người ta mới tìm đến các cửa hàng cầm đồ. Một trong những lý do dẫn đến việc này là lãi suất nhưng không phải câu chuyện cao hay thấp mà là câu chuyện bát nháo.

Muôn hình vạn trạng lãi suất

So với cách tính lãi của ngân hàng hay công ty tài chính thì cách tính lãi suất cầm đồ hiện không đồng nhất. Không khó để nhận thấy đa phần các cửa hàng đều tính lãi theo ngày và dựa trên số tiền căn bản là 1 triệu đồng. Tháng 7/2024, lãi suất mà hầu hết các cửa hàng cầm đồ đang áp dụng là 3.000 đồng/triệu/ngày. Nếu quy đổi ra lãi suất phẳng thì tương đương 109,5%/năm. Đó là với những tài sản cầm cố thông thường, còn với một số loại tài sản cầm cố có tính rủi ro cao, dễ mất giá như xe máy, xe hơi đời cũ hay các loại bất động sản còn vướng tranh chấp pháp lý thì mức lãi suất có thể còn cao hơn, lên đến 4.000 - 5.000 đồng/triệu/ngày, tương đương khoảng 146 - 182%/năm. Các cửa hàng cầm đồ nhỏ lẻ chọn cách công bố lãi suất tính theo triệu/ngày như thế để che dấu tỉ lệ % rất cao và khiến người vay khó so sánh lãi suất cầm đồ với các loại lãi suất ngân hàng, lãi suất công ty tài chính khác. Đó là chưa kể một số cửa hàng còn áp dụng cách thu lãi suất trước khiến số tiền khách nhận luôn ít hơn so với số tiền ghi trong hợp đồng.

Tính đến cuối 2022, cả nước có khoảng 27.000 cửa hàng cầm đồ và hầu hết đều tính lãi suất theo cách trên. Tuy nhiên, ngược lại với các cửa hàng cầm đồ nhỏ lẻ như thế thì các chuỗi cửa hàng lớn lại có cách làm khác, bài bản và gần với cách làm của ngân hàng hơn. Đó là tính lãi dựa trên tỉ lệ %/năm như thường thấy. Trong đó tiêu biểu nhất là cái tên F88.

F88 hiện là chuỗi cửa hàng cầm đồ lớn nhất Việt Nam với quy mô hơn 820 PGD trên toàn quốc. Cách tính lãi suất của F88 khác các cửa hàng cầm đồ thường thấy và gần với cách tính lãi của ngân hàng hơn. Cụ thể, lãi suất của F88 là 0,9%/tháng, cộng phí quản lý tài sản, phí quản lý khoản vay dao động từ 1,6% - 3,4%/tháng khiến tổng lãi phí dao động từ 2,6% - 4,6%/tháng, tương đương 32% - 55%/năm. Không chỉ F88, một vài chuỗi cầm đồ khác cũng áp dụng mức lãi suất tương tự.

Tuy nhiên, ước tính tổng số cửa hàng cầm đồ theo chuỗi như vậy chỉ khoảng hơn 1.000, chiếm một tỉ trọng khá nhỏ trong tổng quy mô thị trường. Vậy nên, dù cách tính lãi có khác biệt nhưng chưa đủ sức khiến toàn thị trường phải thay đổi theo.

So sánh với ngân hàng, công ty tài chính

Việc so sánh lãi suất cầm đồ với lãi suất ngân hàng là rất khập khiễng vì mỗi loại hình cho vay có một cách vận hành khác nhau và có mức độ rủi ro khác nhau. Nhưng về cơ bản, các cửa hàng cầm đồ không có chức năng huy động tiền gửi tiết kiệm như ngân hàng nên họ cũng chỉ như các doanh nghiệp khác, phải đi vay để hoạt động, thậm chí là đi vay của chính ngân hàng để cho người khác vay lại. Như vậy, yêu cầu lãi suất cầm đồ ngang bằng lãi suất ngân hàng là điều không tưởng. Vậy mặt bằng lãi suất cầm đồ so với mặt bằng lãi suất của các hình thức vay khác ra sao?

Lấy mốc lãi suất 32% - 55%/năm của F88 làm chuẩn, người vay sẽ thấy lãi suất ngân hàng thấp hơn đáng kể. Với các khoản vay tín chấp ngân hàng, lãi suất hiện dao động quanh mức 20%/năm. Nếu là vay thế chấp, lãi suất còn thấp hơn, chỉ quanh quanh khoảng 8-13%/năm. Nhưng lãi suất thẻ tín dụng ngân hàng thì tiệm cận, ở mức trên dưới 30%/năm. Trong khi đó, lãi suất vay tín chấp tiêu dùng của các công ty tài chính thì tương đối cao, thường dao động trong khoảng từ 30% - 50%/năm tuỳ theo những điều kiện mà người vay đáp ứng. Như vậy, mức lãi suất thấp nhất vẫn là ngân hàng. Tiếp theo, lãi suất của các công ty tài chính và của các chuỗi cầm đồ. Cao nhất vẫn là lãi suất các tiệm cầm đồ nhỏ lẻ.

Thực trạng lãi suất này đã kéo dài nhiều năm, tuy nhiên, thời gian gần đây đã có ít nhiều cải thiện theo hướng tích cực hơn và mong rằng trong thời gian tới, cùng với sự điều chỉnh từ cơ quan quản lý nhà nước, sự bát nháo về lãi suất cầm đồ sẽ được cải thiện nhiều hơn nữa, hướng tới một thị trường cung cấp dịch vụ tài chính vi mô minh bạch, rõ ràng.