Lãi suất cơ sở là gì? 3 tác động đối với doanh nghiệp

Lãi suất cơ sở, hay lãi suất tham chiếu, là mức lãi suất cho vay của ngân hàng sau thời gian thực hiện điều chỉnh, ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của các khoản vay và tiền gửi. Lãi suất cơ sở được xây dựng theo công thức: Lãi suất cơ sở (Lãi suất ngân hàng cho vay sau kỳ điều chỉnh) = Lãi suất cơ bản + Biên độ lãi suất. Trong đó, lãi suất cơ bản là mức lãi suất do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố. Biên độ lãi suất (Interest Margin) được hiểu là là tỷ lệ phần trăm chênh lệch giữa lãi suất cho vay và lãi suất gửi tiền tại ngân hàng trong một thời điểm. Trần biên độ lãi suất do Ngân hàng Nhà nước quy định và các ngân hàng sẽ toàn quyền áp dụng mức lãi suất nằm trong khung quy định đó nhưng phải phù hợp với tình hình kinh tế, nhu cầu thị trường cũng như định hướng phát triển của chính phủ. Tuy nhiên, từ sau năm 2011, theo Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi thì Ngân hàng Nhà nước không còn sử dụng lãi suất cơ bản làm công cụ điều tiết lãi suất nữa mà thay vào đó, luật cho phép các ngân hàng chủ động thoả thuận lãi suất với khách hàng nhưng vẫn đảm bảo phải phù hợp quy định của pháp luật và nhu cầu thị trường.

Mức lãi suất cơ sở phản ánh mối quan hệ giữa chính sách tiền tệ và tăng trưởng kinh tế. Điều này cho phép các cá nhân và doanh nghiệp dựa vào lãi suất cơ sở để tính toán chi phí vay và lên kế hoạch tài chính hợp lý. Sự biến động của lãi suất cơ sở có thể tác động mạnh mẽ đến tiêu dùng và đầu tư. 

Ứng dụng của lãi suất cơ sở

Lãi suất cơ sở có vai trò lớn, có thể ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực, đặc biệt là tài chính, cụ thể:

• Định giá và quản lý rủi ro: Lãi suất cơ sở là căn cứ để định giá sản phẩm tài chính như trái phiếu, khoản vay và các quỹ đầu tư, giúp ngân hàng đánh giá và kiểm soát rủi ro khi cung cấp các sản phẩm tài chính.

• Quyết định vay vốn và đầu tư: Lãi suất cơ sở ảnh hưởng đến chi phí vốn vay và lợi nhuận từ đầu tư. Cá nhân và doanh nghiệp dựa vào lãi suất cơ sở để quyết định vay hoặc đầu tư vào các sản phẩm có lợi suất tốt.

• Quản lý tiền gửi: Lãi suất cơ sở tác động đến lãi suất tiết kiệm, giúp người gửi tiền lựa chọn các sản phẩm có lợi suất cao.

• Tác động đến thị trường chứng khoán: Khi lãi suất cơ sở tăng, sự hấp dẫn của cổ phiếu giảm, giá cổ phiếu có thể giảm. Ngược lại, nếu lãi suất cơ sở giảm, thị trường chứng khoán trở nên hấp dẫn hơn.

• Ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái: Lãi suất cơ sở tác động đến giá trị tiền tệ. Khi lãi suất tăng, đồng nội tệ trở nên hấp dẫn và có xu hướng tăng giá.

Tác động của lãi suất cơ sở

Đối với khách hàng cá nhân

Với khách hàng cá nhân, lãi suất cơ sở tác động trực tiếp đến chi phí vay. Khi lãi suất cơ sở tăng, chi phí lãi suất của các khoản vay cũng tăng, ảnh hưởng đến kế hoạch tài chính của cá nhân.

Ví dụ, khi lãi suất cơ sở tăng, lãi suất cho vay mua nhà hoặc xe hơi cũng tăng, dẫn đến khoản tiền lãi phải trả hàng tháng cao hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư của khách hàng. Ngược lại, khi lãi suất cơ sở giảm, các khoản vay tiêu dùng trở nên ít tốn kém, giúp khách hàng tiết kiệm chi phí vay.

Đối với khách hàng doanh nghiệp

Lãi suất cơ sở có vai trò quan trọng đối với các doanh nghiệp trong việc quản lý chi phí vốn. Khi lãi suất cơ sở tăng, doanh nghiệp phải đối mặt với chi phí vay vốn cao hơn, ảnh hưởng đến khả năng đầu tư và mở rộng hoạt động.

Ví dụ, một doanh nghiệp muốn mở rộng sản xuất nhưng lãi suất cho vay tăng cao sẽ dẫn đến khoản tiền lãi phải trả lớn hơn, từ đó giảm khả năng đầu tư và lợi nhuận. Ngược lại, khi lãi suất cơ sở giảm, chi phí vay vốn thấp giúp doanh nghiệp tiết kiệm, tăng khả năng cạnh tranh và thúc đẩy mở rộng kinh doanh.

Đối với ngân hàng

Với ngân hàng, lãi suất cơ sở đóng vai trò quyết định trong việc quản lý rủi ro tín dụng và tạo lợi nhuận. Khi lãi suất cơ sở tăng, ngân hàng có thể tăng lãi suất cho vay, nâng cao doanh thu từ các khoản vay. Tuy nhiên, khi lãi suất cao, nhu cầu vay của khách hàng có thể giảm, ảnh hưởng đến doanh số cho vay của ngân hàng.

Khi lãi suất cơ sở giảm, ngân hàng có thể tăng sức hút với khách hàng vay mới và tăng doanh số cho vay. Tuy nhiên, lợi nhuận từ lãi vay sẽ giảm đi do mức lãi suất thấp hơn.

Lãi suất cơ sở trong hoạt động cho vay và huy động vốn của các ngân hàng lớn tại Việt Nam 

Dưới đây là một số mức lãi suất cơ sở của các ngân hàng lớn tại Việt Nam (tháng 5/2024):

1. Ngân hàng Vietcombank:

• Lãi suất vay: 6.3% – 9.1%

• Lãi suất tiết kiệm: 4.1% – 5.4%

2. Ngân hàng VietinBank:

• Lãi suất vay: 6.6% – 9.3%

• Lãi suất tiết kiệm: 4.0% – 5.2%

3. Ngân hàng BIDV:

• Lãi suất vay: 6.4% – 9.0%

• Lãi suất tiết kiệm: 4.2% – 5.5%

4. Ngân hàng Techcombank:

• Lãi suất vay: 6.2% – 9.2%

• Lãi suất tiết kiệm: 4.0% – 5.6%

5. Ngân hàng ACB:

• Lãi suất vay: 6.5% – 9.3%

• Lãi suất tiết kiệm: 4.1% – 5.3%

Kết luận

Lãi suất cơ sở có vai trò quan trọng, ảnh hưởng không chỉ đến các ngân hàng mà còn đến khách hàng cá nhân và doanh nghiệp. Hiểu rõ về lãi suất cơ sở giúp khách hàng đưa ra quyết định vay vốn và đầu tư đúng đắn, đồng thời giúp ngân hàng quản lý rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận. Chính sách lãi suất cơ sở không chỉ đảm bảo sự ổn định kinh tế mà còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển bền vững cho nền kinh tế quốc gia.