Hối phiếu là gì? Các chức năng của hối phiếu

Hối phiếu là loại hình sản phẩm được sử dụng khá phổ biến nhằm thu lại tiền của người sở hữu hối phiếu từ người mượn. Đây là một cách nhanh chóng để thu hồi lại vốn. Để hiểu hơn về hối phiếu là gì, chức năng của hối phiếu, trong bài viết hôm nay chúng ta cùng đi khám phá nhé!

Hối phiếu là gì?

Hối phiếu (tên tiếng anh là Draft hoặc Bill of Exchange). Được hiểu là một tờ mệnh lệnh yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ, nhà bán hay nhà xuất khẩu đòi tiền từ nhà nhập khẩu giúp bạn vô điều kiện. Người được yêu cầu sẽ phải thanh toán một số tiền nhất định khi họ thấy hối phiếu. Địa điểm, phương thức được thỏa thuận và người thụ hưởng của hối phiếu, hoặc lệnh thanh toán của người này sang người khác được quy định rõ ràng.

Hối phiếu được sử dụng khá phổ biến

Hối phiếu được biết tới là hình thức cho vay ngắn hạn thể hiện qua văn bản mà người hưởng hối phiếu yêu cầu bên phát hành trả cho mình một khoản tiền nhất định. Bên nợ (bên được yêu cầu) phải hoàn tiền ngay sau khi nhận được hối phiếu của chủ nợ. Khi đã được ngân hàng chấp nhận và được ngân hàng ký hậu thì hối phiếu có thể thương lượng hoặc chiết khấu với giá thấp hơn. Thêm vào đó, lãi suất cũng có thể thấp hơn so với thị trường.

Thông thường, thời hạn cao nhất của hối phiếu là 6 tháng và được sử dụng phổ biến trong việc luân chuyển vốn các ngành công nghiệp và nông nghiệp hoặc để tài trợ thương mại. Hối phiếu nội địa được phát hành nhằm tài trợ cho thị trường kinh doanh trong nước. Còn hối phiếu ngoại thương thì được phát hành nhằm phục vụ các giao dịch nước ngoại thương.

Hối phiếu nội địa có thể được thay thế bằng tiền vay mượn từ ngân hàng hoặc các tín dụng thương mại. Đây là hình thức vẫn được nước Anh áp dụng nhiều. Trước hết là để tài trợ cho hợp đồng giao dịch thuê mua. Sau đó phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau được nhiều doanh nghiệp lớn lựa chọn.

Riêng tại Mỹ, các tập đoàn thì hối phiếu chỉ được dùng riêng cho việc đáp ứng nhu cầu trong lĩnh vực tài chính, còn đa phần sử dụng hình thức chứng phiếu ngắn hạn. Tín phiếu cũng được xem là loại hối phiếu để phục vụ cho việc trả nợ ngắn hạn và là do chính phủ ban hành.

Đặc điểm của hối phiếu

Hối phiếu một phương tiện thanh toán quốc tế nên sẽ chịu sự điều chỉnh của luật pháp quốc tế. Trước hết là Công ước quốc tế Giơ-ne-vơ về hối phiếu năm 1930.

Hối phiếu có một số tính chất như: Tính trả tiền vô điều kiện (bắt buộc trả tiền), tính trừu tượng và tính chất lưu thông.

• Bắt buộc trả tiền: Người trả tiền hối phiếu sẽ phải bắt buộc thực hiện theo những nội dung đã ghi và sẽ không được thực hiện khác với nội dung.
• Tính trừu tượng: Hối phiếu không bắt bạn ghi rõ nội dung quan hệ tín dụng. Đặc biệt chỉ cần ghi số tiền trả và nội dung liên quan đến việc trả tiền nên nó có tính trừu tượng. Ngoài ra, các hiệu lực pháp lý cũng không bị ràng buộc.
• Tính lưu thông: Hối phiếu có khả năng lưu thông cao. Nó có thể được chuyển nhượng một hoặc nhiều lần (theo thời hạn nhất định và với một số tiền nhất định).

Các đối tượng tham gia vào hối phiếu

1/ Người ký phát hối phiếu (tên tiếng anh còn gọi là drawer): Đối tượng là người bán, người xuất khẩu, người đại diện cho công ty  cung ứng dịch vụ hoặc các công ty xuất khẩu,...

Người ký phát hối phiếu có quyền ký tên, ký phát hối phiếu đòi tiền người bị ký phát hoặc một ai đó do người bị ký phát chỉ định. Người ký phát có thêm các đặc quyền như việc họ được quyền chuyển nhượng quyền lợi hối phiếu cho bất kỳ ai, được hưởng chiết khấu thế chấp hối phiếu tại ngân hàng.

Tất nhiên, người ký phát phải thực hiện đúng theo pháp luật, ký phát đúng thực tế về các giao dịch thương mại. Người ký phát cũng có trách nhiệm trong trường hợp hối phiếu bị từ chối thanh toán thì họ sẽ phải hoàn trả số tiền hối phiếu cho người hưởng lợi.

2/ Người bị ký phát (tên tiếng anh còn gọi là drawee) - Người trả tiền: Là người phải trả tiền khi hồi phiếu được gửi đến và yêu cầu thanh toán ngay.

Người bị ký buộc thanh toán tiền hối phiếu trả ngay khi hối phiếu được xuất trình hoặc chấp nhận trả chậm khi hối phiếu được xuất trình.

Người bị ký phát có quyền kiểm tra tính hợp pháp, sự liên tục của dây chuyền ký hậu chuyển nhượng hối phiếu trước khi thanh toán. Hoặc họ có thể giữ lại, hủy bỏ hối phiếu sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ thanh toán.

3/ Người hưởng lợi (tên tiếng anh còn gọi là beneficiary): Được hiểu là người đứng tên hợp pháp lại giấy tờ này, do đó sẽ nhận được số tiền thanh toán ghi trên hối phiếu.

Người hưởng lợi có quyền nhận được tiền thanh toán của hối phiếu; có quyền chuyển nhượng hối phiếu cho bất kỳ ai hoặc đem đi thế chấp, cầm cố hối phiếu để vay nợ tại Ngân hàng.

4/ Người chuyển nhượng (tên tiếng anh còn gọi là endorser): Đây là thuật ngữ chỉ người chuyển nhượng quyền hưởng hối phiếu cho người khác bằng việc ký hậu (trao tay).

5/ Người chấp nhận (tên tiếng anh còn gọi là acceptor): Chỉ người ký phát và có trách nhiệm thanh toán hối phiếu khi đến hạn.

6/ Người cầm phiếu (tên tiếng anh còn gọi là holder or bearer): Chỉ những người có quyền nhận hối phiếu khi được trả tiền.

Mẫu hối phiếu sẽ gồm các phần cơ bản như trên ảnh

Ý nghĩa của hối phiếu

Hối phiếu được sử dụng phổ biến trong thanh toán xuất nhập khẩu. Nó thường gắn với các hình thức thanh toán quốc tế như L/C, Ủy thác thu.

Ngoài ra, hối phiếu khi được chiết khấu tại ngân hàng, khi được lưu thông từ người này qua người khác còn được sử dụng như một công cụ lưu thông tín dụng trong thời gian còn hiệu lực. Nó được xem như một thứ hàng hóa được trao đổi trên thị trường tiền tệ.

Chức năng của hối phiếu - 3 chức năng

• Phương tiện thanh toán: Hối phiếu là nơi người bán thu tiền từ người mua và giúp người gửi trả nợ cho người bán. 
• Phương tiện bảo đảm: Được coi là một chứng từ có giá trị có thể được trao đổi cầm cố, mua bán, thế chấp,...
• Phương tiện cung cấp tín dụng: Hối phiếu có thể được dùng như một công cụ hữu hiệu để cung cấp tín dụng ngân hàng và tín dụng thương mại.

Các loại hối phiếu

Hối phiếu chủ yếu được dùng trong thanh toán thương mại quốc tế. Chúng ta có nhiều loại hối phiếu và cách để nhận biết chúng như sau:

* Căn cứ vào chủ thể lập hối phiếu

Hối phiếu thương mại (tên tiếng anh là Commercial bill)

Hình thức hối phiếu này do người xuất khẩu lập để phát lệnh đòi tiền người nhập khẩu trong thanh toán các dịch vụ cung ứng, hàng hóa xuất khẩu.

Hối phiếu ngân hàng (Banker’s bill)

Do ngân hàng ký phát ra lệnh cho chi nhánh ngân hàng (ngân hàng đại lý) của mình trả một số tiền nhất định cho người được hưởng số tiền đã được ghi trên hối phiếu.

* Căn cứ vào chứng từ hàng hóa đi kèm

Hối phiếu kèm chứng từ

Được phát hành cho người trả tiền (người nhập khẩu) có kèm theo bộ chứng từ hàng hóa. Các chứng từ này phải đi liền với nhau và không được tách rời nhau. Hối phiếu kèm chứng từ bao giờ cũng được dùng trong thanh toán mậu dịch quốc tế.

Hối phiếu trơn (tên tiếng anh là Clean bill of Exchange)

Được định nghĩa là hối phiếu được phát hành để đòi tiền người phải trả tiền không có chứng từ hàng hóa đi kèm. Hối phiếu đơn hay được sử dụng để thanh toán các khoản tiền bồi thường, tiền phạt và những khoản phí như phí vận tải, phí bảo hiểm,…

* Căn cứ vào thời hạn trả tiền

Hối phiếu có kỳ hạn

Khi hối phiếu này được đưa ra, người trả tiền sẽ phải ký chấp nhận trả tiền trên hối phiếu đó. Việc trả tiền được thực hiện vào một ngày được ghi. 

Hối phiếu trả tiền ngay

Người trả tiền buộc phải trả ngay số tiền trên hối phiếu cho người thụ hưởng khi nhận được hối phiếu trả tiền ngay và không được chấp nhận bởi bất kỳ lý do gì nhằm trì hoãn việc trả nợ. Tất nhiên, trường hợp tờ hối phiếu đó được phát hành theo đúng các quy định của luật pháp và không có bất kì lí do gì về quy định đình chỉ thanh toán.

* Căn cứ vào tính chuyển nhượng, hối phiếu có các loại:

Hối phiếu vô danh

Hình thức này không ghi tên người thụ hưởng mà chỉ ghi cụm từ “trả cho người cầm hối phiếu”. Nên trong trường hợp ai cầm thì là người đó sẽ được hưởng các quyền lợi của hối phiếu.

Hối phiếu đích danh

Hối phiếu này được ghi rõ tên người thụ hưởng, không kèm theo điều khoản trả theo lệnh nên không thể chuyển nhượng.

Hối phiếu theo lệnh

Trả theo lệnh của người thụ hưởng. Hối phiếu theo lệnh được quyền chuyển nhượng bằng cách ký chữ ký chuyển nhượng ở mặt sau của hối phiếu (còn được gọi là ký hậu chuyển nhượng).

Một mẫu hối phiếu hoàn chỉnh

Quy trình thanh toán bằng hối phiếu

Bước 1: Chấp nhận thanh toán hối phiếu

Hối phiếu sau khi được ký phát phải xuất trình cho người trả tiền để người trả tiền ký chấp nhận thanh toán. Đặc biệt với loại hối phiếu có kỳ hạn.

Bước 2: Ký hậu hối phiếu

Hối phiếu có ký hậu là quá trình chuyển quyền sở hữu hối phiếu từ người thụ hưởng này sang người thụ hưởng khác.

Việc ký hậu hối phiếu được thực hiện bằng cách người ký hậu ký vào mặt sau của hối phiếu và trao lại cho người được chuyển nhượng.

Bước 3: Bảo lãnh hối phiếu

Khi hối phiếu tới hạn thanh toán, người thứ ba cam kết trả tiền cho người thụ hưởng. Thông thường, đơn vị bảo lãnh hối phiếu là ngân hàng.

Bước 4: Kháng nghị

Trường hợp người trả tiền từ chối thực hiện thanh toán khi đến hạn, người thụ hưởng phải chứng minh bằng văn bản cho việc nguyên nhân từ chối. Người thụ hưởng phải nộp đơn kháng nghị không quá hai ngày làm việc sau khi lệnh chuyển tiền đến hạn thanh toán.

Người bị từ chối thanh toán phải thông báo trực tiếp cho người chuyển nhượng, sau khi đã nộp đơn kháng nghị để yêu cầu người đã ký hậu hối phiếu thanh toán hoặc chuyển nhượng. Yêu cầu được thanh toán trong vòng 4 ngày làm việc.

Nếu không có văn bản kháng nghị việc từ chối trả tiền và trình bày lý do thì người được chuyển nhượng được miễn trách nhiệm thanh toán hối phiếu, nhưng người trả tiền và người ký phát hối phiếu vẫn phải chịu trách nhiệm trước người kháng cáo.

Bước 5: Chiết khấu hối phiếu

Chiết khấu hối phiếu là một trong những nghiệp vụ của ngân hàng. Người thụ hưởng hối phiếu xuất trình hối phiếu chưa thanh toán cho ngân hàng để được nhận tiền ngay, nhưng sẽ nhận được số tiền có giá thấp hơn số tiền được ghi tại hối phiếu.

Nội dung của hối phiếu

1/ Tiêu đề hối phiếu: Phải ghi chữ Hối phiếu (tên tiếng anh là Bill of change).

2/ Địa điểm và ngày ký phát hối phiếu: Nơi lập hối phiếu là đất nước của người phát hành hối phiếu. Ngày lập hối phiếu nằm trong thời gian hiệu lực của L/C, không sớm hơn ngày mở L/C và không được sớm hơn ngày lập hóa đơn.

3/ Địa điểm mà tiền hối phiếu sẽ được trả.

4/ Trên hối phiếu phải ghi rõ: Trả theo lệnh của … (Pay to the order of …).

5/ Số tiền và loại tiền: Số tiền phải được trình bày đơn giản, rõ ràng và đúng tập quán quốc tế, được ghi cả bằng cả số và chữ. Lưu ý: Nếu số tiền ghi bằng số và bằng chữ khác nhau thì luật có quy định rằng sẽ căn cứ vào số tiền được ghi bằng chữ.

6/ Kỳ hạn trả tiền của hối phiếu:

- Trả tiền ngay ghi: Trả ngay khi nhìn thấy bản thứ nhất (hai) của hối phiếu này (At … sight of first (second) bill of exchange).

- Trả tiền sau:

• Trả sau một số ngày kể từ ngày nhận hối phiếu: Trả 30 ngày sau khi nhìn thấy (At … 30 … days after sight)
• Trả sau một số ngày kể từ ngày giao hàng: Trả 30 … Ngay sau khi ký vận đơn (At … 30 … days after Bill of lading date)
• Trả sau một số ngày kể từ ngày ký phát hối phiếu: Trả sau 30 ngày kể từ ngày ký phát hối phiếu (At…30…days after bill of exchange date).

(7) Người hưởng lợi hối phiếu: Ghi đầy đủ họ tên và địa chỉ của người hưởng lợi.

(8) Người trả tiền hối phiếu: Người trả tiền hối phiếu là ngân hàng mở L/C tại phương thức thanh toán tín dụng chứng từ. Người trả hối phiếu trong phương thức thanh toán nhờ thu được hiểu là người nhập khẩu. 

(9) Người ký phát hối phiếu: Người ký phát hối phiếu sẽ cần ký tên ở góc dưới bên phải của tờ hối phiếu bằng chữ ký thông dụng trong giao dịch. Việc ký phát hối phiếu không loại trừ sự ủy quyền. Người được ủy quyền ký phát hối phiếu thể hiện sự ủy quyền của mình ngay bên cạnh chữ ký. 

Hối phiếu được sử dụng phổ biến trên thị trường quốc tế 

Với những thông tin được cung cấp trên bài viết, hy vọng sẽ giúp bạn hiểu rõ về hối phiếu là gì, cũng như các thông tin liên quan. Trong trường hợp cần hỗ trợ tài chính, có thể tham khảo đơn vị F88. Bạn có thể tiền hành vay nhanh chóng tại F88 bằng cách click vào nút sau đây.

Với hơn 10 năm kinh nghiệm tại thị trường tài chính, sở hữu gần 1000 phòng giao dịch trên khắp cả nước chắc chắn sẽ là nơi đánh tin cậy dành cho bạn.