Sự bùng nổ của các sản phẩm vay tiêu dùng liệu có lấn át được hoạt động "tín dụng đen"?

Cho vay tài chính tiêu dùng ngày càng được ghi nhận và đánh giá cao bởi sự tích cực đối với nền kinh tế, đặc biệt là sau giai đoạn đại dịch COVID-19. Nhưng sự phát triển này liệu có thể đẩy lùi hoạt động "tín dụng đen"?

Tiếp cận vốn nhanh

Qua ghi nhận thực tế cho thấy, sau đại dịch COVID-19, do nhu cầu vay vốn làm ăn, kinh doanh trên thị trường hiện nay đang rất “nóng”. Đặc biệt là với các hộ kinh doanh đơn lẻ với nhu cầu vốn nhỏ. Tuy nhiên, phần lớn những người đang có nhu cầu khởi nghiệp với quy mô nhỏ này lại khó có khả năng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng bởi nằm ở phân khúc dưới chuẩn, không đáp ứng được các điều kiện cho vay.

Cũng vì lý do đó, trong thời gian gần đây, các hoạt động cho vay tiêu dùng được quan tâm hơn với các hoạt động vay tín chấp và vay cầm cố tài sản. Đặc biệt là những hoạt động của các công ty cầm đồ kiểu mới với vốn đầu tư nước ngoài, đang cho vay cầm đồ với cách thức truyền thống nhưng được triển khai và điều chỉnh theo hướng cho vay tiêu dùng.

Nói về những ưu điểm của loại hình hoạt động của các công ty cầm đồ kiểu mới này, luật sư Nguyễn Trinh Đức – thành viên sáng lập Công ty luật IPIC cho rằng, hoạt động cho vay cầm đồ không còn là dịch vụ xa lạ với người dân khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là các nước phát triển. Hình thức cho vay này có ưu điểm là thủ tục nhanh chóng, tài sản cầm cố đa dạng, số tiền vay được tuỳ thuộc giá trị tài sản. Mục đích giải quyết nhu cầu vốn cấp bách của người dân.

Tuy nhiên theo luật sư này, dịch vụ cầm đồ hiện này vẫn mang nhiều định kiến về lãi suất cao, đòi nợ gắt,… điều này đã ảnh hưởng rất lớn tới tâm lý, niềm tin của người dân vào dịch vụ này. Do vậy những chuỗi cửa hàng cầm đồ uy tín, văn minh lịch sự, biểu lãi phí công khai, minh bạch và hoạt động tuân theo quy định pháp luật ra đời nhằm phá vỡ những rào cản kể trên đồng thời là lựa chọn mới, an toàn cho mọi người dân khi có nhu cầu chính đáng về tài chính.

“Trước đây, khi khách hàng quyết định đi cầm đồ tại một cửa hiệu truyền thống, họ phải đối mặt với nhiều rủi ro. Đầu tiên là nguy cơ lãi suất cao khiến món tiền để chuộc lại đồ quá lớn. Nguy cơ thứ hai là có thể gặp phải những đối tượng xấu, hoạt động cho vay hay cầm cố không minh bạch. Thứ ba là sự đảm bảo về tài sản lỏng lẻo.

Điều này được loại bỏ khi khách hàng tìm tới những Công ty tài chính hay các cửa hàng cầm đồ chuyên nghiệp, bởi tại đây mọi hoạt động cho vay đều được công khai, minh bạch, việc bảo quản tài sản cầm cố hay toàn bộ công tác thu hồi nợ đều phải theo các quy trình, quy định tuân thủ các quy định pháp luật. Các cửa hàng đều hoạt động theo hệ thống chuỗi, có mặt ở nhiều nơi nên có thể yên tâm giao dịch…”, luật sư Nguyễn Trinh Đức phân tích.

Nhấn mạnh về vai trò loại hình này, ông Đức cho rằng, các công ty cầm đồ kiểu mới đáp ứng được cho những người có mức thu nhập thấp thì vai trò của các cửa hàng cầm đồ chuyên nghiệp lại càng trở nên quan trọng bởi vì những đối tượng này hầu hết đều dưới chuẩn ngân hàng.

Trường hợp phát sinh nhu cầu vay vốn, thậm chí trong những trường hợp cấp bách thì họ không biết phải vay ai, vay người quen đôi khi khó mở lời và có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ, còn vay lãi suất dễ phải đối mặt với tình trạng lãi mẹ đẻ lãi con.

Trong nhiều trường hợp, cầm cố tài sản thông qua hệ thống cầm đồ được cho là lựa chọn linh hoạt và thuận tiện nhất. Tuy nhiên như phân tích trên, nếu không gặp được những tổ chức cầm đồ chuyên nghiệp thì các đối tượng này rất có thể sẽ vướng vào “tín dụng đen”, lừa đảo và không biết khi nào mới có thể thoát ra được.

"Tín dụng đen" sẽ thế nào trước sự phát triển mô hình mới này?

Hiện nay mới chỉ có 16 công ty tài chính hoạt động theo Luật Tổ chức tín dụng, được Ngân hàng nhà nước cấp phép. Hoạt động của các công ty này mới chỉ đáp ứng được một phần nào nhu cầu của thị trường cho vay tiêu dùng dưới chuẩn, chiếm 1,87% so với tổng dư nợ toàn nền kinh tế, khoảng 220 nghìn tỷ đồng.

Trong khi đó, nhu cầu vay vốn ở phân khúc vốn bị các công ty tài chính, ngân hàng tạm bỏ qua do độ rủi ro cao vẫn còn rất lớn. Đáp ứng nhu cầu đó, sự xuất hiện của các công ty cho vay cầm cố tài sản với hoạt động chuyên nghiệp trong vài năm trở lại đây cũng hỗ trợ cho hoạt động cho vay tiêu dùng nói chung bớt phần nào gánh nặng.

Chỉ trong chưa đầy 10 năm, các công ty cầm đồ kiểu mới đã có sự phát triển vượt bậc, như một hiện tượng trong hoạt động cho vay tài chính. Cụ thể, từ 11 phòng giao dịch trong năm 2017, F88 phát triển lên 304 phòng giao dịch cuối năm 2020. Đến quý II/2022, doanh nghiệp này có tổng số chi nhánh là 786, phủ 63 tỉnh thành Việt Nam. Năm 2023, F88 dự kiến đạt mốc 1.000 phòng giao dịch. Công ty này mới đây cũng đã huy động thành công khoản đầu tư 50 triệu USD (tương đương 1.185 tỷ đồng) trong vòng gọi vốn Series C với hai nhà đầu tư chính là Quỹ Việt Nam - Oman (VOI) và Quỹ Mekong Enterprise Fund IV (MEF IV).

Tiếp đó phải kể đến VietMoney, thương hiệu thành lập năm 2016, trải qua hai vòng gọi vốn từ quỹ Indochine Investment (năm 2018) và hai vòng gọi vốn Series A từ Probus Opportunities (Thụy Sĩ) và Digi Ventures (Việt Nam) vào năm 2020, VietMoney có 35 chi nhánh với địa bàn hoạt động ở TP HCM và 6 tỉnh thành phía Nam.

Ngoài ra, còn nhiều cái tên khác cũng đang phát triển theo mô hình này như Camdonhanh với sự đầu tư của Tập đoàn Tài chính John Galt Ventures hay Srisawad một trong những công ty con của tập đoàn tài chính International Holding với 100% vốn Thái Lan.

Sự phát triển mạnh mẽ này được đánh giá là một tín hiệu tích cực, giúp đẩy lùi “tín dụng đen” khi cung cấp vốn nhanh, thủ tục dễ dàng, minh bạch và lãi suất luôn rõ ràng đúng theo quy chuẩn của pháp luật.

Nhận định về hoạt động của “tín dụng đen” trong thời điểm hiện tại, luật sư Nguyễn Trinh Đức cho biết, muốn đẩy lùi được “tín dụng đen” thì trước hết phải hiểu về nguyên nhân người dân tìm đến nó. Một số người tìm đến tín dụng đen vì họ không đủ điều kiện để tiếp cận với nguồn vốn từ kênh ngân hàng, một số khác thì mong muốn được giải ngân nhanh mà chỉ cần thủ tục đơn giản và nhanh chóng. Do đó, nếu có các tổ chức, công ty được thành lập và hoạt động hợp pháp theo quy định pháp luật, đồng thời vẫn đáp ứng và giải quyết được nhu cầu nêu trên của người dân thì tình trạng “tín dụng đen” sẽ được hạn chế đáng kể.

“Các công ty tài chính và công ty cầm đồ kiểu mới chính là các chủ thể có đầy đủ khả năng để hiện thực hóa điều đó, bởi lẽ các công ty này được thành lập hợp pháp theo quy định của pháp luật, chịu sự quản lý và giám sát chặt chẽ của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Có hệ thống quy trình, quy định hoạt động kinh doanh rõ ràng, minh bạch; Có lực lượng nhân sự được đào tạo chuyên nghiệp, mang đến chất lượng dịch vụ và trải nghiệm tốt cho khách hàng.

Khi đó, thay vì tìm đến tín dụng đen, khách hàng đương nhiên sẽ lựa chọn sử dụng dịch vụ tại các công ty tài chính và công ty cầm đồ kiểu mới, nơi mà vừa giải quyết được nhu cầu gấp gáp về tài chính của họ, vừa phục vụ họ một cách tận tình, chu đáo, và đặc biệt là rất minh bạch trong hợp đồng, hồ sơ, giấy tờ”, luật sư Đức nhận định.

Theo Báo Nhà Báo & Công Luận